Η μόδα με αριθμούς

Η παγκόσμια παραγωγή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων σχεδόν διπλασιάστηκε μεταξύ 2000 και 2015, ενώ η κατανάλωση ειδών ένδυσης και υπόδησης αναμένεται να αυξηθεί κατά 62% έως το 2030, από 62 εκατομμύρια τόνους σήμερα, σε 102 εκατομμύρια τόνους το 2030. Κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση απορρίπτονται περίπου 5,8 εκατομμύρια τόνοι κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, σχεδόν 11 kg ανά άτομο σύμφωνα με δεδομένα έρευνας που δημοσιεύθηκε το 2014, κάνοντας αυτόν τον υπολογισμό μάλλον συντηρητικό για την πραγματικότητα του σήμερα. Δεδομένης της γραμμικής λειτουργίας της συγκεκριμένης βιομηχανίας, η συντριπτική πλειονότητα των προϊόντων δημιουργείται από παρθένα υλικά και λιγότερο από το 1% των παραχθέντων προϊόντων ανακυκλώνονται. Τι συμβαίνει λοιπόν σε αυτό το στάδιο λειτουργίας της βιομηχανίας και τι μπορεί να βελτιωθεί; Θυμίζω ότι το 80% της κλωστοϋφαντουργικής παραγωγής αφορά σε προϊόντα μόδας.

Κατασκευαστικό στάδιο/ Παραγωγή τελικών προϊόντων

Μία άμεση λύση είναι να μειωθεί η παραγωγή, πράγμα το οποίο σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει ήδη δρομολογηθεί. Οι εταιρίες (ειδικά οι μεγάλες και πιο ειδικά ακόμα αυτές της γρήγορης μόδας) τείνουν να υπερπαράγουν προϊόντα για διάφορους λόγους, ο βασικότερος εκ των οποίων είναι να επιτύχουν τις λεγόμενες οικονομίες κλίμακος, οι οποίες τους επιτρέπουν να έχουν χαμηλό κόστος παραγωγής ανά μονάδα προϊόντος. Αν τώρα τα προϊόντα που παράγουν δεν καταφέρουν να τα πουλήσουν (πράγμα πολύ σύνηθες) τα καταστρέφουν, ώστε να μην επηρεαστεί η επωνυμία τους, να μη βγουν στη μαύρη αγορά κλπ. Επιπλέον, πολύ συχνά τα ρούχα που επιστρέφονται, ειδικά στις περιπτώσεις ηλεκτρονικών αγορών όπου επιστρέφεται ένα μεγάλο ποσοστό προϊόντων, επίσης καταστρέφονται, καθώς οι μεγάλες επιχειρήσεις λιανικής πώλησης βρίσκουν πολύ πιο κοστοβόρο να αναλάβουν τον έλεγχο κάθε επιστραμμένου προϊόντος και να το ξαναβάλουν προς πώληση απ’ ότι να το καταστρέψουν και να συνεχίσουν με ό,τι καινούργιο έρχεται.

Μια άλλη πηγή απορριμμάτων σε αυτό το στάδιο, είναι και εδώ ο σχεδιασμός προϊόντων. Το κόψιμο των πατρόν (το σχέδιο του ρούχου όπως αποτυπώνεται πάνω στο ύφασμα πριν γίνει ρούχο) ή ο τρόπος δημιουργίας δειγμάτων, που συχνά επαναλαμβάνεται και αποστέλλεται από τη μια άκρη του κόσμου στην άλλη για έλεγχο, συμβάλλει στο 10-20% των συνολικών υλικών απορριμμάτων που δημιουργούνται από τη βιομηχανία. Ο τρόπος που συνδυάζονται υφάσματα για τη δημιουργία ενός ρούχου, αλλά και ο τρόπος που αυτά ράβονται με άλλα υλικά όπως κουμπιά, φερμουάρ, ετικέτες, διακοσμητικά κλπ. μπορούν να κάνουν ένα τελικό προϊόν εύκολο για επιδιόρθωση και μακροβιότητα, έτοιμο για επανακατασκευή ή ανακύκλωση. Μπορούν όμως με τις συνήθεις σημερινές πρακτικές να το κάνουν και “έτοιμο” για απόρριψη σε μια χωματερή, επειδή δεν μπορεί να επεξεργαστεί ή να «αποσυναρμολογηθεί». Μία ακόμα σημαντική παράμετρος σχεδιασμού των προϊόντων είναι η εντοπιότητα. Όσο πιο μακριά πραγματοποιούνται η μία διαδικασία παραγωγής από την άλλη, τόσες περισσότερες μετακινήσεις και μεταφορές απαιτούνται για τη δημιουργία του τελικού προϊόντος, τόσο περισσότερα προϊόντα φθείρονται κατά τη μετακίνησή τους και επομένως καταλήγουν στα ελαττωματικά ή στα κατεστραμμένα και τόσα περισσότερα καύσιμα και υλικά συσκευασίας δαπανώνται για την πραγματοποίηση αυτών των μετακινήσεων.

Τέλος, μια σημαντική παράμετρος αυτού του σταδίου είναι οι άνθρωποι που εργάζονται σε αυτό. Η κατασκευή κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων είναι ελάχιστα αυτοματοποιημένη. Πραγματοποιείται κατά κύριο λόγο από γυναίκες, χαμηλά αμειβόμενες και σε μη ασφαλείς συνθήκες εργασίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η καταστροφή του εργοστασίου Rana Plaza στο Μπαγκλαντές με παραγωγή ρούχων για σχεδιαστές όπως η Benetton, Mango, Primark και άλλες ή οι πιο πρόσφατες αποκαλύψεις σχετικά με τις συνθήκες εργασίας παραγωγής ρούχων για την Shein.

Αν όλα όσα αναφέρθηκαν αφορούν τις εταιρίες παραγωγής και κατασκευής προϊόντων, τι μπορεί να κάνει κανείς όμως ως καταναλωτής; Ένα πρώτο βήμα είναι η αγορά προϊόντων που παράγονται όσο πιο κοντά στον τόπο κατανάλωσης. Την επόμενη φορά που θα αγοράσεις κάτι, δες στο ταμπελάκι πού είναι φτιαγμένο και προτίμησε προϊόντα που κατασκευάζονται στην Ελλάδα ή στην Ευρώπη, γιατί υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες τα δικαιώματα των εργαζομένων να έχουν εξασφαλιστεί μέσω της νομοθεσίας και υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να μην έχουν ταξιδέψει χιλιάδες χιλιόμετρα κατά τη διαδικασία παραγωγής τους. Αν έχεις τη δική σου επιχείρηση παραγωγής μην περιμένεις την Ευρωπαϊκή Ένωση να στο επιβάλει για να βελτιώσεις τη διαδικασία παραγωγής σου ή τις υπηρεσίες που παρέχεις στους πελάτες σου κι αν ήδη δραστηριοποιείσαι προς αυτήν την κατεύθυνση πες το! Ενημέρωσε τον κόσμο για τον τρόπο δουλειάς σου και γίνε παράδειγμα διαφάνειας και πηγή έμπνευσης. Ο κόσμος ενδιαφέρεται και οι συνεργάτες σου, όπως κι εσύ, αξίζετε τα εύσημα!